اصطلاحات تحلیل تأخیرات پروژه (Delay Analysis Terminologies)

شماره	اصطلاح انگلیسی	معادل فارسی	توضیح فارسی
1	Critical Path Method (CPM)	روش مسیر بحرانی	تکنیکی برای زمان‌بندی پروژه است که طولانی‌ترین زنجیره فعالیت‌های وابسته را مشخص می‌کند و حداقل زمان لازم برای تکمیل پروژه را تعیین می‌نماید.
2	Delay Analysis Methodologies	روش‌های تحلیل تأخیر	مجموعه‌ای از روش‌ها برای تحلیل تأخیرات پروژه مانند: Impacted As Planned، Time Impact Analysis، As Planned Vs As Built، Window Analysis، Collapsed As Built، Retrospective Longest Path و غیره.
3	Baseline Schedule	برنامه زمان‌بندی مبنا	برنامه زمان‌بندی اولیه پروژه که بین طرفین توافق شده و مبنای سنجش پیشرفت پروژه قرار می‌گیرد.
4	Extension of Time (EOT)	تمدید زمان	درخواست رسمی برای افزایش مدت زمان تکمیل پروژه به دلیل وقوع تأخیرات.
5	Critical Path Delay	تأخیر در مسیر بحرانی	تأخیری که در مسیر بحرانی رخ می‌دهد و باعث به تأخیر افتادن مایلستون‌های اصلی پروژه می‌شود.
6	Concurrent Delay	تأخیر همزمان	زمانی‌که چند تأخیر به‌طور همزمان بر زمان‌بندی پروژه تأثیر می‌گذارند.
7	Excusable Delay	تأخیر قابل‌اعذار	تأخیری که خارج از کنترل پیمانکار بوده و مسئولیت آن متوجه پیمانکار نیست.
8	Non-Excusable Delay	تأخیر غیرقابل‌اعذار	تأخیری که در کنترل پیمانکار بوده و وی مسئول آن شناخته می‌شود.
9	Total Float	شناوری کل	حداکثر زمانی که یک فعالیت می‌تواند به تأخیر بیفتد بدون آنکه بر تاریخ پایان پروژه یا فعالیت‌های بعدی تأثیر بگذارد.
10	Free Float	شناوری آزاد	مدت زمانی که یک فعالیت می‌تواند به تأخیر بیفتد بدون آنکه بر شروع فعالیت وابسته بعدی تأثیر بگذارد.
11	Float Ownership	مالکیت شناوری	تخصیص مالکیت شناوری کل بر اساس اصول قراردادی و حقوقی.
12	Delay vs Disruption	تأخیر در برابر اختلال	تأخیر زمانی است که یک فعالیت دیرتر از زمان برنامه‌ریزی‌شده تکمیل می‌شود، در حالی‌که اختلال به هر رویدادی اطلاق می‌شود که روند عادی کار را مختل کرده و بهره‌وری را کاهش دهد. تأخیر می‌تواند نتیجه اختلال باشد، اما برعکس آن الزاماً صادق نیست.
13	Loss of Productivity	کاهش بهره‌وری	افزایش هزینه به ازای هر ساعت کار مفید نیروی انسانی.
14	Loss of Efficiency	کاهش کارایی	نیاز به ساعات کاری بیشتر برای انجام حجم کاری ثابت نسبت به حالت عادی.
15	Acceleration	شتاب‌بخشی	به‌کارگیری تکنیک‌هایی در پروژه برای اتمام سریع‌تر فعالیت‌ها نسبت به برنامه اولیه، معمولاً با اضافه‌کردن منابع.
16	Mitigation	کاهش اثرات تأخیر	به‌کارگیری راهبردهایی برای کاهش آثار تأخیرات در پروژه به‌منظور به حداقل رساندن خسارات و هزینه‌ها.
17	Directed Acceleration	شتاب‌بخشی دستوری	اقدام به شتاب‌بخشی طبق دستور صریح کارفرما با هدف تضمین تکمیل پروژه در زمان مقرر.
18	Constructive Acceleration	شتاب‌بخشی سازنده	اقدام پیمانکار به افزایش سرعت اجرا جهت جبران تأخیرات، بدون در نظر گرفتن عامل تأخیر.
19	Recovery Schedule	برنامه جبرانی	برنامه‌ای ویژه برای بازیابی زمان ازدست‌رفته نسبت به برنامه زمان‌بندی اصلی، که معمولاً در صورت پیش‌بینی عدم تکمیل به‌موقع پروژه ارائه می‌شود.
20	Schedule Compression	فشرده‌سازی برنامه	کاهش مدت زمان پروژه بدون تغییر در محدوده کار، که معمولاً با افزایش هزینه همراه است و محدودیت‌هایی دارد.

21	Lag	وقفه زمانی (Lag)	تأخیری است که بین دو فعالیت متوالی ایجاد می‌شود، بدون نیاز به منابع یا تلاش کاری. صرفاً فاصله زمانی است.
22	Lead or Negative Lag	تقدم زمانی (Lead) یا وقفه منفی	زمانی‌که فعالیت دوم زودتر از پایان فعالیت اول آغاز می‌شود. این حالت به تسریع فعالیت‌های بعدی کمک می‌کند.
23	Hard Constraints	محدودیت‌های سخت	محدودیت‌هایی که اجازه تغییر زمان‌بندی فعالیت‌ها را نمی‌دهند مانند: «باید در تاریخ معینی شروع شود» یا «باید حداکثر تا تاریخ خاصی پایان یابد».
24	Soft Constraints	محدودیت‌های نرم	محدودیت‌هایی که انعطاف‌پذیرترند و مانع جابجایی فعالیت‌ها نمی‌شوند؛ مانند «در اسرع وقت» یا «نه زودتر از تاریخ مشخص».
25	Forensic Delay Analysis	تحلیل تأخیر به روش قضایی (بازنگرانه)	بررسی دقیق و گذشته‌نگر به‌منظور تعیین علت‌ها و مسئولیت‌های تأخیر در پروژه با استفاده از مستندات واقعی پروژه.
26	Schedule Contingency	ذخیره زمانی برنامه	زمان یا منابع رزرو شده در برنامه پروژه برای پوشش تأخیرهای پیش‌بینی‌نشده یا تغییرات.
27	Baseline Review	بازبینی برنامه مبنا	بررسی برنامه مبنا برای ارزیابی مناسب بودن آن جهت تحلیل تأخیرات.
28	Invalid Progress Dates	تاریخ‌های پیشرفت نامعتبر	فعالیت‌هایی با تاریخ واقعی یا پیش‌بینی شده اشتباه یا ناسازگار.
29	Planned Completion Date (PCD)	تاریخ پایان برنامه‌ریزی‌شده	تاریخی که طبق برنامه اولیه، اتمام پروژه در آن پیش‌بینی شده است.
30	Prolongation Cost	هزینه‌های کش‌آمدگی پروژه	هزینه‌های اضافی که به دلیل تأخیر در پروژه ایجاد می‌شوند، مانند هزینه‌های سربار یا اجاره تجهیزات.
31	Liquidated Damages	خسارت تأخیر قراردادی	جریمه مالی از پیش تعیین‌شده در قرارداد برای تأخیر در تحویل پروژه.
32	Schedule Contingency	ذخیره زمانی برنامه (تکراری با شماره 26)	منابع یا زمان رزرو شده برای جبران تأخیرهای احتمالی در برنامه پروژه.
33	Contemporaneous Records	سوابق هم‌زمان	مستنداتی که هم‌زمان با رخدادهای پروژه تهیه شده‌اند و در تحلیل تأخیرات، معتبر و قابل استناد هستند.
34	Society of Construction Law (SCL)	انجمن حقوق ساخت‌وساز	سازمانی بین‌المللی که در زمینه مطالعه و پیشبرد دانش حقوق ساخت‌وساز فعالیت دارد.
35	Association for the Advancement of Cost Engineering (AACE)	انجمن مهندسی هزینه	یک انجمن حرفه‌ای برای توسعه مهندسی و مدیریت هزینه در پروژه‌ها.
36	Dangling Logic	منطق آویزان (Dangling Logic)	وابستگی زمانی در برنامه که به‌درستی به تاریخ شروع یا پایان فعالیت متصل نشده باشد.
37	Fragnet	قطعه شبکه زمان‌بندی (Fragnet)	بخشی از برنامه زمان‌بندی پروژه که یک قسمت خاص از فعالیت‌ها یا رویدادها را نمایش می‌دهد.
38	Near-Critical Activity	فعالیت نزدیک به بحرانی	فعالیتی با شناوری کم که در صورت تأخیر می‌تواند به مسیر بحرانی تبدیل شود.
39	Out-of-Sequence Logic	منطق خارج از توالی	زمانی‌که فعالیت‌ها به ترتیب برنامه‌ریزی‌شده انجام نمی‌شوند و ترتیب اجرا به هم می‌خورد.
40	Progress Override	نادیده گرفتن منطق برنامه (Progress Override)	هنگامی‌که به دلیل پیشرفت واقعی پروژه، برنامه زمان‌بندی نادیده گرفته می‌شود تا کارها ادامه یابد.
41	Resource Leveling	تسطیح منابع	فرآیندی برای یکنواخت‌سازی استفاده از منابع به‌منظور جلوگیری از اضافه‌کاری یا تأخیر.
42	Time at Large	زمان آزاد شده (Time at Large)	شرایطی که در آن هیچ یک از طرفین مسئول تأخیر نیست و زمان پروژه به‌صورت ضمنی تمدید می‌شود.
43	As Built Schedule	برنامه زمان‌بندی اجراشده	برنامه‌ای که پیشرفت واقعی و تاریخ‌های تکمیل فعالیت‌ها را نشان می‌دهد.
44	Attribution	تخصیص مسئولیت تأخیر	فرآیند شناسایی علت یا منبع تأخیر، عوامل مؤثر و مسئولان آن در برنامه پروژه.
45	Prospective Delay Analysis	تحلیل تأخیر آینده‌نگر	پیش‌بینی تأثیرات احتمالی رویدادهای آینده بر برنامه زمان‌بندی پروژه.
46	Retrospective Delay Analysis	تحلیل تأخیر گذشته‌نگر	بررسی تأثیر واقعی رویدادهای گذشته بر برنامه پروژه.
47	Delay Register	فایل ثبت تأخیرات	لیستی از تمام رویدادهای تأخیر که در پروژه رخ داده‌اند.
48	Monthly Progress Report	گزارش پیشرفت ماهانه	گزارشی از وضعیت پیشرفت پروژه که به‌صورت ماهانه تهیه و ارائه می‌شود.
49	Drawing & Document Register	دفتر ثبت نقشه‌ها و مستندات	فایل کامل سوابق دقیق از به‌روزرسانی‌ها و بازبینی مستندات پروژه برای تحلیل‌های تأخیرات بعدی.
50	Change Order Log	دفتر ثبت تغییرات	سوابقی کامل از تغییرات تأییدشده در محدوده، برنامه و بودجه پروژه، برای بررسی تأثیرات آن بر زمان‌بندی.

با توجه به اهمیتی که این اصطلاحات مهم در سندهای رسمی وراهنماهای بین المللی تحلیل تاخیرات پروژه دارند .سعی شده است درجدوال فوق 50 اصطلاح مهم در این حوزه با ادبیاتی ساده وبه صورت خلاصه ترجمه شود تا کارشناسان صنعت ساخت وهمچنین کارشناسان حقوقی که با تکیه برمراجع بین المللی نسبت به بررسی وتحلیل تاخیرات پروژه وتهیه لایحه تاخیرات پروژه اقدام می کنند . درک روشنی از مفاهیم ومعانی این اصطلاحات مهم داشته باشند ویک همزبانی نسبتا مناسبی در خصوص این اصطلاحات مهم که در مدیریت ادعا و تحلیل تاخیرات پروژه کاربرد دارند ایجاد شود

به دلیل ماهیت بین رشته ای موضوع مدیریت ادعا و آنالیز تاخیرات پروژه به منظور مدیریت اثربخش دعاوی در پروژه لازم است موضوع را ازجنبه های حقوق عمومی، حقوق ساخت، فرایندهای مدیریت پروژه، بخش نامه های نظام فنی و اجرایی کشور، شرایط عمومی همسان پروژه ها و مبتنی بر تحلیل های فنی و تکنولوژیک و نهایتا تحلیل های کنترل پروژه بررسی کرد.

لذا مدیریت دعاوی در پروژه همواره یکی از پرچالش‌ترین امور در مدیریت پروژه است که به دلیل سطح تخصص بالای مورد نیاز معمولا در دنیا به سازمان ها و شرکت های متخصص بیرونی واگذار می‌گردد.